Prymat rządów prawa nad rządami polityki zakłada, że rządy prawa wykluczają arbitralność i gwarantują wolność negatywną. Ideę tę można wyprowadzić z maksymy Cycerona, zgodnie z którą „wszyscy jesteśmy niewolnikami praw, abyśmy mogli być wolni” (Omnes legum servi sumus uti liberi esse possumus). Doktryna praworządności jest warunkiem koniecznym demokracji i państwa liberalnego. Jest zatem jednym z fundamentów, na których opiera się europejski porządek prawny. Co więcej, jest to „przyrodzona cnota prawa”, która gwarantuje stabilność i bezpieczeństwo działań społeczeństw (Raz 1979). Zapewnia ramy relacji społecznych, w których ludzie są w stanie przewidzieć i kontrolować swoją przyszłość. Jednak obecnie w naszych społeczeństwach z jednej strony mamy do czynienia z problemem kryzysu praworządności, z drugiej zaś z polikryzysami wymagającymi nadzwyczajnych środków prawnych. Obydwa problemy stanowią poważne wyzwania dla przyszłości demokracji. Dlatego stoimy na stanowisku, że praworządność wymaga szczególnej uwagi i powinna być przedmiotem badań.
Nasza grupa badawcza „Rządy prawa i przyszłość demokracji europejskiej” ma na celu analizę kryzysu w zakresie praworządności i potencjalnych środków zaradczych w Unii Europejskiej (UE). Bada przyczyny i konsekwencje odchodzenia państw członkowskich od zasad liberalnej demokracji i podstawowych wartości oraz wpływ tego procesu na ochronę praw i wolności jednostki. Badania obejmują reakcje UE na systemowe zagrożenia dla praworządności. Badamy filozoficzne podstawy i doktrynalne uzasadnienie zasady praworządności, wraz z jej ramami normatywnymi i orzeczniczymi. Częścią naszych badań jest także eksploracja wpływu systemów politycznych i społeczno-gospodarczych na praworządność oraz znaczenie pluralizmu konstytucyjnego dla zasady demokracji. Koncentrujemy się na kryzysie praworządności analizowanym z perspektywy polikryzysu i konstytucjonalizmu.
Monika Florczak-Wątor jest liderką grupy badawczej “Rule of Law and the Future of European Democracy” w ramach projektu flagowego Future Democracy Lab, profesorem w Katedrze Prawa Konstytucyjnego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego, kierownikiem Centrum Interdyscyplinarnych Studiów Konstytucyjnych UJ, kierownikiem Interdyscyplinarnego Programu Doktorskiego „Society of the Future” w Szkole Doktorskiej Nauk Społecznych UJ. Uzyskała tytuł profesora zwyczajnego (2021), stopień doktora habilitowanego nauk prawnych ze specjalnością prawo konstytucyjne (2015), stopień doktora nauk prawnych (2004) oraz tytuł magistra politologii, specjalność: stosunki międzynarodowe (2002). Jest współzałożycielką Central and Eastern European Chapter of the International Society of Public Law (ICON-S) oraz członkiem jego Rady Programowej, a ponadto współzałożycielką Stowarzyszenia „Demokracja w praktyce”. Jest również członkiem różnych gremiów eksperckich i naukowych, w tym European Group of Public Law, Rady Naukowej European Law and Governance School w Atenach, Komisji Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk (Oddział w Krakowie), Komisji Prawniczej Polskiej Akademii Umiejętności, Rady Programowej Archiwum im. Wiktora Osiatyńskiego, Zespołu Ekspertów Prawnych przy Fundacji im. Stefana Batorego. Była członkiem zarządu Polskiego Towarzystwa Prawa Konstytucyjnego. Obecnie jest członkiem komitetu redakcyjnego „Przegląd Konstytucyjny” oraz sekretarzem tego czasopisma. Kieruje i kierowała kilkoma projektami badawczymi krajowymi i międzynarodowymi, w tym finansowanymi przez Narodowe Centrum Nauki, Fundację na rzecz Nauki Polskiej oraz Narodową Agencję Wymiany Akademickiej. Uczestniczyła również w projektach międzynarodowych koordynowanych przez partnerów zagranicznych, w tym w projekcie finansowanym z Funduszu Wyszehradzkiego. Jest autorką ponad 160 publikacji naukowych, w tym zagranicznych, a także redaktorką dwóch książek wydanych w wydawnictwie Routledge. Jej zainteresowania naukowe obejmują: prawa człowieka, sądownictwo konstytucyjne, aksjologię i wykładnię konstytucji, prawo konstytucyjne porównawcze.
Kristina Trykhlib jest profesorem nadzwyczajnym w Katedrze Teorii Prawa Narodowego Uniwersytetu Prawniczego imienia Jarosława Mądrego w Charkowie (Ukraina). Prowadzi zajęcia z teorii państwa i prawa, deontologii prawnej, prawa porównawczego, praw człowieka, Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i pisania tekstów prawniczych. Jej zainteresowania badawcze obejmują integrację europejską, harmonizację ustawodawstwa, praworządność, interpretację i rozumowanie prawne, standardy praw człowieka. Jest autorką jednej monografii oraz ponad 50 publikacji naukowych i metodycznych z zakresu prawa w językach ukraińskim, rosyjskim, angielskim i polskim, a także jednym z autorów Ukraińskiej Encyklopedii Terminów Prawniczych, która ukazała się w 2016 roku. Jest także członkiem Organizacji Pozarządowej NAMU – Krajowego Stowarzyszenia Mediatorów Ukrainy. Kristina Trykhlib brała udział w realizacji międzynarodowych projektów naukowych oraz była Goszczącą Badaczką na Uniwersytecie Warszawskim, Uniwersytecie Jagiellońskim w Polsce, Uniwersytecie w Innsbrucku (w Austrii) oraz Polskiej Akademii Nauk. W 2018 roku otrzymała Dyplom Laureata Nagrody Rady Najwyższej Ukrainy dla najbardziej utalentowanych młodych naukowców w dziedzinie badań podstawowych i stosowanych oraz rozwoju naukowego i technologicznego za pracę naukową „Harmonizacja ustawodawstwa ukraińskiego i prawa UE: zbliżenie ogólnej terminologii prawniczej”.
Marie Gren jest profesorem prawa publicznego na Uniwersytecie Panthéon-Sorbonne. Specjalizuje się w prawie konstytucyjnym porównawczym i teorii prawa. Prowadzi wykłady z zakresu prawa publicznego w języku francuskim i angielskim. Odbyła pobyty badawcze na University of Tel-Aviv (2013) Columbia University (2014) oraz Uniwersytecie Jagiellońskim (2022). Pracowała jako zagranicznym ekspert w izraelskim Sądzie Najwyższym oraz jako doradca z prawa publicznego we francuskim Sądzie Kasacyjnym. Mówi płynnie po francusku, polsku i angielsku, a także dobrze włada językiem hebrajskim i rosyjskim. Jej zainteresowania naukowe obejmują problematykę transformacji konstytucyjnych oraz edukacji konstytucyjnej. Jej rozprawa doktorska (opublikowana w formie książki w 2019 r.) dotyczyła zmiany paradygmatów konstytucyjnych podobnej do rewolucji naukowych opisanych przez Thomasa Kuhna. Studium przypadku tej analizy teoretycznej stanowiła postępująca transformacja systemów francuskiego, brytyjskiego i izraelskiego w kierunku większej dominacji norm konstytucyjnych, pod wspólnym wysiłkiem sędziów i prawników. Obecnie w swoich badaniach koncentruje się na problematyce tradycji prawnych, ewolucji edukacji konstytucyjnej na poziomie szkół średnich i wyższych, a także realizuje projekt badawczy poświęcony możliwościom przemodelowania francuskiej konstytucji przez zagranicznych uczonych.
Marta Soniewicka - pracuje na stanowisku profesora uczelnianego w Katedrze Filozofii Prawa i Etyki Prawniczej na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego; zdobyła stopień dr hab. nauk prawnych oraz dr nauk humanistycznych w zakresie filozofii. Zajmuje się filozofią polityczną, filozofią prawa, etyką i bioetyką. Jest autorką licznych tekstów naukowych, m.in. takich książek, jak: Granice sprawiedliwości, sprawiedliwość ponad granicami (2010); Utrata Boga. Filozofia woli Fryderyka Nietzschego (2016); Selekcja genetyczna w prokreacji medycznie wspomaganej. Etyczne i prawne kryteria (2018). Jest także redaktorką wielu książek, w tym m.in. współredaktorką wraz z P. Hellwege serii monograficznej Krakauer-Augsburger Rechtsstudien. Jest członkinią rady wydawniczej CEE Forum Legal Theory Yearbook, redakcji czasopisma Forum Prawnicze, jak również Naczelnej Komisji Bioetycznej. Jest laureatką licznych stypendiów i nagród, m.in. nagrody magazynu „POLITYKA” dla młodych naukowców (2011) oraz stypendium Fulbrighta na Uniwersytecie Bostońskim w USA (2011). Obecnie zajmuje się badaniami dotyczącymi prawa i emocji.
Grzegorz Kuca jest profesorem w Katedrze Prawa Ustrojowego Porównawczego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego, zastępcą kierownika Centrum Interdyscyplinarnych Studiów Konstytucyjnych Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz adwokatem, członkiem Okręgowej Izby Adwokackiej w Krakowie. W 2020 r. został profesorem uczelni, w 2018 r. doktorem habilitowanym nauk prawnych ze specjalnością prawo konstytucyjne, a w 2007 r. doktorem nauk prawnych. Jest członkiem International Society of Public Law, Polskiego Towarzystwa Prawa Konstytucyjnego oraz Komisji Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk (oddział w Krakowie). Uczestniczył w realizacji kilku projektów międzynarodowych koordynowanych przez partnerów zagranicznych, w tym w projekcie finansowanym z Funduszu Wyszehradzkiego. Wygłaszał referaty na wielu konferencjach krajowych i międzynarodowych, w tym organizowanych przez The International Association of Constitutional Law oraz the International Society of Public Law (ICON-S). Jest autorem lub współautorem ponad 140 publikacji naukowych, w tym współredaktorem wieloautorskiej monografii wydanej przez wydawnictwo Routledge oraz autorem tekstów publikowanych w wydawnictwie Oxford University Press. Jego zainteresowania naukowe obejmują teorię podziału władzy, konstytucyjne aspekty finansów publicznych oraz prawo wyborcze.
Jan Adamowski - Doktorant w Szkole Doktorskiej Nauk Społecznych Uniwersytetu Jagiellońskiego (program w dyscyplinie Nauki prawne). Absolwent prawa na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego (2023, dyplom z wyróżnieniem). Jego praca magisterska dotyczyła parlamentów bikameralnych i izb drugich parlamentów w perspektywie historycznej i prawnoporównawczej. W toku studiów był czterokrotnie stypendystą Stypendium Rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego przyznanych ze względu na wyróżniające wyniki w nauce i osiągnięcia naukowe. Wielokrotny referent na konferencjach naukowych z zakresu prawa konstytucyjnego.
Współpracownik w Centrum Interdyscyplinarnych Studiów Konstytucyjnych Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz w projekcie badawczym „Praworządność i niezależne sądownictwo: Najważniejsze wyzwania dla Ukrainy i Polski w kontekście integracji z Unią Europejską” (2023-2024). Wykonawca w projekcie badawczo-dydaktycznym „Pominięcia prawodawcze w procesie sądowego stosowania prawa” (2022-2023). Stypendysta w projekcie badawczym „Ochrona praw człowieka w stanach nadzwyczajnych. Teoria i praktyka państw Grupy Wyszehradzkiej” (2023-2024).
Do jego zainteresowań naukowych należą w szczególności: prawo parlamentarne, systemy rządów, prawo ustrojowe porównawcze, sądownictwo konstytucyjne i ponadnarodowe, zagadnienia legislacji, pogranicze prawa konstytucyjnego i prawa karnego oraz europejskie prawo karne.