WP 1 bada przemiany demokracji liberalnej w kontekście przemian społeczno-politycznych i wyzwań globalne, tj. transformacji energetycznej, migraci, na poziomie ponadnarodowym (UE), krajowym (państwa narodowe) i subkrajowym (tj. miasta europejskie). U podstaw naszych badań leży koncepcja praktyk demokratycznych.
W ramach badań proponujemy trzy nurty badawcze:
1. Przyszłość demokracji – narracje, legitymizacja i kontestacja
Refleksje i dociekanie przyczyn kryzysu demokracji stały się powracającym tematem w badaniach politologicznych i socjologicznych w ciągu ostatnich kilku dekad. W kontekście różnych ostatnich wyzwań (np. masowa migracja, covid, rosyjska agresja w Ukrainie) i zauważalnych zmian porządku demokratycznego w niektórych krajach europejskich (tj. cofanie się Europy/nieliberalny zwrot na Węgrzech i w Polsce), pytanie o przyszłość demokracji w Europie staje się szczególnie palące. Odpowiadając na to pytanie, chcemy zbadać, w jaki sposób przyszłość demokracji jest opowiadana, legitymizowana i kwestionowana w różnych przestrzeniach europejskiej i krajowej sfery publicznej.
2. Lokalna i krajowa dynamika praktyk demokratycznych w miejskich przestrzeniach publicznych
Miasta są najważniejszym obszarem spotkań ludności lokalnej i imigrantów w Europie. Z jednej strony miasta przyciągają ludzi, ponieważ oferują miejsca pracy oraz publiczną i prywatną infrastrukturę społeczną. Z drugiej strony istnieje wiele problemów stojących przed społecznościami miejskimi, takich jak nierówności społeczno-ekonomiczne, niepewna sytuacja wielu grup zamieszkujących miasta, ekskluzywne formy demokracji lokalnej, nadmierna konsumpcja, prywatyzacja przestrzeni, wypieranie różnych form lokalnej kultury, rozrost miast i zanieczyszczenie środowiska. Konsekwencje postpandemiczne, wojna w Ukrainie i kryzys klimatyczny pogłębiają te problemy i stymulują działania społeczne na rzecz przezwyciężenia kryzysu. Istnieje wiele przykładów lokalnie realizowanych praktyk dbałości „o przestrzeń publiczną” i „w przestrzeni publicznej”, które odpowiadają na problemy grup marginalizowanych. Celem zadania jest stworzenie wirtualnej platformy umożliwiającej dyskusję na temat relacji pomiędzy lokalną i krajową dynamiką realizacji demokracji w miejskich przestrzeniach publicznych oraz wymianę doświadczeń i wiedzy pomiędzy badaczami reprezentującymi społeczeństwa i miasta różniące się pod względem ścieżek imigracji, wyzwań i odpowiedzi na nie.
3. Kształtowanie przyszłości energetycznej w narracjach politycznych UE: wyzwania związane z powiązanymi ze sobą procesami demokratyzacji, dekarbonizacji i cyfryzacji
Do najbardziej ożywionych dyskursów publicznych na temat transformacji należą kwestie energetyczne, w szczególności przejście z paliw kopalnych na energie odnawialne. Procesy te mają różną dynamikę i w skali globalnej są wciąż niewystarczające w kontekście łagodzenia zmian klimatycznych. Chociaż socjotechniczny charakter transformacji energetyki i potrzeba głębokich zmian społecznych (w tym przedefiniowanie relacji między ludźmi oraz aktorami instytucjonalnymi) zostały uznane, to wizja samego świata po transformacji i jego wpływu na szerszą społeczność system kulturowy i porządek demokratyczny rzadziej są przedmiotem badań naukowych. Proponowany projekt ma na celu wypełnienie tej luki i udzielenie odpowiedzi na pytanie o wpływ transformacji energetycznej na przyszłość demokracji w UE i poza nią.
Dr hab. Andrzej Bukowski, prof. UJ w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jego zainteresowania naukowe dotyczą regionalizmu, rozwoju lokalnego i regionalnego, demokracji i społeczeństwa obywatelskiego, problematyki miejskiej oraz teorii socjologicznej. Uczestnik i koordynator wielu projektów badawczych finansowanych przez polskie i zagraniczne instytucje, m.in. Komitet Badań Naukowych, Narodowe Centrum Nauki, Unię Europejską czy Bank Światowy i wiele innych. Obecnie prowadzi badania nad empirycznymi możliwościami zastosowania teorii praktyk społecznych (TSP) w różnych obszarach badawczych. (https://orcid.org/0000-0003-0805-5586)
Dr hab. Marta Smagacz-Poziemska, prof. UJ, badaczka miasta, przestrzeni, lokalnych społeczności i partycypacji społecznej. Tematy z tego zakresu podejmuje w monografiach i artykułach naukowych oraz w ramach zajęć prowadzonych w Instytucie Socjologii UJ. Obecnie kieruje projektami “Normalność w warunkach niepewności” (NCN) i “Fashion & Food synergy for sustainability” (Erasmus+); w przeszłości kierowniczka projektów naukowych o zmianach w mieście, w tym o procesach wytwarzania różnic i granic w osiedlach mieszkaniowych, postawach nastolatków, rewitalizacji przestrzeni miejskiej. W latach 2015-2017 wicekoordynatorka, a w 2017 – 2021 koordynatorka 37. Research Network - Urban Sociology w European Sociological Association (ESA); w latach 2017-2021 członkini Scientific Advisory Board w JPI Urban Europe. Od blisko 20 lat – w roli ekspertki, badaczki, moderatorki - współpracuje z lokalnymi, regionalnymi i międzynarodowymi instytucjami publicznymi oraz organizacjami pozarządowymi. Od 10 lat współorganizuje studenckie międzydyscyplinarne warsztaty projektowe „Nowa Przestrzeń”. (https://orcid.org/0000-0003-3467-5930)
Dr hab. Aleksandra Wagner, prof. UJ specjalizuje się w socjologii komunikowania i społecznych aspektach energetyki. Szczególnie interesują ją problemy komunikowania publicznego, deliberacji i komunikowania organizacji działających w różnych sektorach. Jest współautorką programu i koordynatorką specjalizacji Komunikowanie Społeczne IS UJ. Prowadzi autorskie badania nad wzorami dyskursu publicznego na przykładzie wybranych kwestii energetyki i ochrony zdrowia. Aktualnie kieruje zespołem badawczym realizującym projekt dotyczący wizji przyszłości w polskiej energetyce finansowany przez Narodowe Centrum Nauki. Koordynuje prace polskiego zespołu 2 projektach międzynarodowych dotyczących społecznych aspektów energetyki oraz dyskursu nt. zmian klimatycznych.
Prowadzi zajęcia z socjologii mediów, społecznej odpowiedzialności biznesu, Public Relations, dialogu społecznego oraz warsztaty z socjologii przyszłości. Od 2012 roku zajmuje się działalnością trenerską i doradczą. Moderuje dyskusje publiczne i wspiera dialog z interesariuszami. Współpracuje systematycznie z Urzędem Miasta Krakowa, firmą szkoleniową Codework oraz z CDR w Krakowie. Ma na swoim koncie projekty realizowane dla biznesu, administracji publicznej i instytucji edukacyjnych. Jest autorką oraz redaktorką książek, artykułów, raportów i strategii w obszarze komunikacji i dialogu społecznego (https://orcid.org/0000-0002-6465-5597 )
Dr hab. Katarzyna Zielińska, prof. UJ, w swoich badaniach zajmuje się związkami pomiędzy na związkach pomiędzy religią, płcią i polityką we współczesnej Europie. Jest (współ)autorką wielu artykułów publikowanych w krajowych i międzynarodowych czasopismach (m.in. East European Politics and Societies, Religion, State and Society, Culture, Health & Sexuality) oraz trzech monografii (Spory wokół teorii sekularyzacji, 2009, Zakład Wydawniczy Nomos, W walce o hegemonię? Religia w polskiej sferze publicznej na przykładzie debat sejmowych, 2018, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Poza granicami. Płeć społeczno-kulturowa w katolickich organizacjach migracyjnych, 2020, Zakład Wydawniczy Nomos). Jest również współredaktorką kilku publikacji. W Instytucie Socjologii prowadzi kursy między innymi z zakresu socjologii religii oraz społeczno-kulturowych studiów nad płcią. Obecnie jest zaangażowana w dwa projekty finansowane z programu Horyzont Europa SHAPEDEM-EU. Rethinking and Reshaping the EU’s democracy support in its Eastern and Southern Neighbourhood oraz The Representative Disconnect: diagnosis and strategies for Rectification. (https://orcid.org/0000-0002-8356-8800)