WP4 „Demokratyzacja w kontekście konfliktów” ma na celu analizę demokratyzacji w burzliwym środowisku bezpieczeństwa i zbadanie konsolidacji ustrojów demokratycznych przez państwowe instytucje bezpieczeństwa; zapobieganie i neutralizowanie antydemokratycznej i niedemokratycznej polityki; demokratyczne budowanie odporności w kontekście napięć i podziałów społecznych.
W ramach WP4 realizowane są trzy zadania badawcze:
Zadanie 4.1: Mapowanie niestabilności demokracji: wgląd w źródła podziałów, rozłamów i stabilności podczas procesów demokratyzacji i konsolidacji demokracji w XXI wieku
Zadanie to ma na celu dokonanie analitycznego wglądu z perspektywy bezpieczeństwa w podłoże procesu przechodzenia od rządów niedemokratycznych do stabilnych demokracji, podkreślając źródła niestabilności, podziałów, napięć i jawnych konfliktów w państwach i społeczeństwach. Identyfikując i oceniając wpływ czynników podważających porządek demokratyczny i utrudniających skuteczną demokratyzację, dokonany zostanie szeroki przegląd złożonych kwestii bezpieczeństwa w celu zmapowania punktów krytycznych i przybliżenia najpoważniejszych strukturalnych i funkcjonalnych przeszkód na drodze do stabilnej demokratyzacji.
Zadanie 4.2: Rozwikłanie destrukcyjnych zachowań aktorów antydemokratycznych
Porusza problem celowej delegitymizacji demokratycznego rządzenia przez destrukcyjne działanie aktorów społecznych i politycznych. Koncentruje się na radykalnych, ekstremistycznych i wywrotowych aktorach/wykonawcach, którzy wykorzystują nowe możliwości oferowane przez postęp technologiczny, globalną infrastrukturę IT i przemiany kulturowe. Ma na celu podkreślenie różnorodności metod, środków i sposobów, jakie antydemokratyczni aktorzy wykorzystują do swoich destrukcyjnych działań, stwarzając tym samym poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa publicznego i rzucając wyzwanie instytucjom państwowym odpowiedzialnym za porządek demokratyczny i stabilność wewnętrzną.
Zadanie 4.3: Budowa odpornych demokracji: perspektywa bezpieczeństwa
Analizuje wpływ zagrożeń i ryzyk na stabilność i funkcjonowanie demokratycznych rządów. Analizuje budowanie odporności jako krytyczny wymiar stabilności demokracji i kluczowy element zabezpieczania ładu demokratycznego. Odporność zostanie potraktowana jako trwała cecha tworzonych w toku demokratyzacji systemów bezpieczeństwa, testująca ich skuteczność i weryfikująca stopień adaptacji do zmieniającego się środowiska bezpieczeństwa.
Artur Gruszczak jest profesorem nauk społecznych, kierownikiem Katedry Bezpieczeństwa Narodowego na Wydziale Studiów Międzynarodowych i Politycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Jest wykładowcą European Online Academy prowadzonej przez Centre International de Formation Européenne w Nicei. Był Junior Visiting Fellow w Institut für die Wissenschaften vom Menschen (IWM) w Wiedniu, profesorem wizytującym na Universidad Nacional de Colombia w Bogocie, Universidad Católica de São Paulo, Complutense University of Madrid, University of Rochester, NY. Prowadził kursy z zakresu wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych UE, polityki bezpieczeństwa wewnętrznego UE, międzynarodowej polityki zwalczania terroryzmu, wojny i konfliktu. Pełnił rolę eksperta z zakresu bezpieczeństwa, migracji i wywiadu dla polskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, Rzecznika Praw Obywatelskich, Parlamentu Europejskiego oraz niezależnych instytucji analitycznych, takich jak Statewatch w Londynie, Oxford Analytica i GLOBSEC w Bratysławie.
Jego główne zainteresowania i obszary badawcze to: bezpieczeństwo euroatlantyckie; współpraca wywiadowcza UE; ewolucja wojny w XXI wieku. Jego dorobek publikacyjny obejmuje 11 monografii (4 jako współautor), redakcję 11 tomów zebranych (5 jako współredaktor) oraz autorstwo 100 rozdziałów i 70 artykułów w językach polskim, angielskim, hiszpańskim, portugalskim, czeskim i chińskim.
Jest autorem monograficznej książki Intelligence Security in the European Union. Building a Strategic Intelligence Community(Palgrave Macmillan, 2016). Współredagował z Pawłem Frankowskim dwa tomy zbiorowe: Technology, Ethics and the Protocols of Modern War (Routledge, 2018) oraz Cross-Disciplinary Perspectives on Regional and Global Security (Palgrave Macmillan, 2018). W zapowiedziach wydawniczych jest The Routledge Handbook of the Future of Warfare, współredaktor z Sebastianem Kaempfem (Routledge, 2023).
Monika Sawicka - doktor nauk o polityce (Uniwersytet Jagielloński, 2018), studia magisterskie: stosunki międzynarodowe (Uniwersytet Jagielloński, 2009), filologia portugalska (2010), studia na Faculdade de Letras Universidade do Porto w roku akademickim 2009/2010 w ramach Programu Erasmus. Prowadziła w latach 2011-2022 kilkukrotnie badania w Brazylii, między innymi kwerendy biblioteczne na Universidade de Brasília oraz kwerendę archiwalną w Archiwum Dokumentacji Dyplomatycznej MSZ w Brasílii i Rio de Janeiro. Prowadziła gościnne wykłady na Uniwersytecie Federalnym Santa Catarina (kurs online w semestrze zimowym 2021/2022) oraz Uniwersytecie Stanowym Rio de Janeiro (sierpień 2022). Członkini Pracowni Studiów Brazylijskich UJ, współpracuje z Fundacją Terra Brasilis. Autorka dwóch monografii (Brazil's International Activism: Roles of an Emerging Middle Power, New York: Routledge 2023; Brazylia w systemie międzynarodowym. Role średniego mocarstwa nowego typu, Kraków: Universitas 2020), współredaktorka dwóch tomów zbiorowych (m.in. La violencia en América Latina. Retos y perspectivas para el futuro, red. Ángel-Baldomero Espina Barrio, Karol Derwich, Monika Sawicka, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2021), specjalnego numeru czasopisma Politeja oraz artykułów naukowych w czasopismach o zasięgu krajowym i międzynarodowym.
Maciej Stępka - politolog, adiunkt w Instytucie Studiów Europejskich Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz członek Jagiellońskiego Centrum Badań nad Migracjami UJ. Jest absolwentem Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Uniwersytetu Amsterdamskiego. Doktorat obronił na Uniwersytecie Warszawskim w zakresie nauk o bezpieczeństwie (spec. stosunki międzynarodowe). Specjalizuje się w krytycznych studiach nad bezpieczeństwem, ze szczególnym naciskiem na nexus migracji i bezpieczeństwa, teorię sekurytyzacyjną, zarządzanie kryzysowe w UE oraz badania nad ryzykiem i rezyliencją. Jego najnowsze publikacje obejmują monografię zatytułowaną „Identifying Security Logics in the EU Policy Discourse: The ‘Migration Crisis’ and the EU”, która ukazała się w wydawnictwie Springer w 2022 r.